بسمه تعالی جَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کلَّ شَیءٍ حَی مطلبی را در سایت شما در رابطه با از دست رفتن حاصلخیزی زمینهای کشاورزی بناب دیدم و لازم دانستم با توجه به عمق نفوذ مطالب سایت شما در بین مردم، مطالبی را در رابطه با دریاچه ارومیه به عنوان یک شهروند بنابی به عرض همشهریان و مسئولین شهری برسانم.

در این متن ساده که سعی شده با زبان ساده در رابطه با مسائل آب صحبت شود به آماری اشاره شده که مربوط به استان آذربایجان غربی بوده ولی با توجه به عمق فاجعه می توان این آمار را به استان آدربایجان شرقی هم تعمیم داد.

امیدوارم این مطالب هم برای مردم و هم برای مسئولان زنگ خطری باشد که جلوی فاجعه را پیش از وقوع با همکاری و همفکری همدیگر بگیرند.

در مطالب درج شده در سایت شما در رابطه با از دست دادن حاصلخیزی زمینهای کشاورزی بناب در کامنتها متوجه این نکته شدم که هر مطلبی که مسئولین شهری در رابطه با مسائل شهری اظهار می کنند برخی از دوستان با جهت گیری های سیاسی و گاها شخصی شروع به نقد غیرمنصفانه و به دور از مسئله مطرح شده می کنند.

همشهریان محترم مسئله دریاچه ارومیه و بحران آب یک مسئله ساده جناحی و شخصی نیست.

قایقی است که ته آن سوراخ شده و ما مردم اطراف دریاچه فرصت زیادی برای ترمیم آن با کمک دولت نداریم.

امیدوارم این عادت زشت و ناپسند باری به هر جهت اظهار نظر کردن در مورد مسائل را کنار گذاشته و به جای گله کردن از تاریکی شمعی روشن کنیم حتی اگر نور آن ضعیف باشد.

و اما سخنی با مسولین محترم: • چیزی که کاملا مشخص است میزان بارندگی منطقه نسبت به سال قبل 20 درصد کاهش یافته است و با توجه به میزان استفاده از منابع آبهای زیرزمینی در سالهای گذشته، سطح آب سفره های زیر زمینی به مرز فاجعه رسیده است (مقایسه عمق دسترسی به آب چاهها در 10 سال گذشته).

• در زمینه کاهش منابع آبی استان هم دولتمردان گذشته و هم مردم مقصرند بنابراین رفع این مشکل همکاری مردم و دولت را می طلبد.

• متوسط میزان مصرف آب در اروپا که قاره ای پر آب است به ازای هر نفر 100 لیتر در شبانه روز می باشد در حالیکه در کشور ما که کشوری نیمه خشک می باشد حدود 200 لیتر به ازای هر نفر می باشد (دو برابر مصرف نسبت به یک فرد اروپایی) .

بنابراین ادامه روند کنونی مصرف در استانی مانند آذربایجان غربی، استان را در سال 1400 با کمبود 100 میلیون مترمکعب آب مواجه خواهد کرد که باید منتظر جیره بندی آب و بحران آن و تبعات اجتماعی پیش رو بود.

• دریاچه ارومیه اهمیت زیادی برای شمالغرب کشور دارد و در صورت عدم برنامه ریزی صحیح و خشک شدن این دریاچه، به مرور زمان اطراف این دریاچه نیز خالی از سکنه خواهد شد و دیگر زمین حاصلخیزی نخواهد بود که نسل بعدی بتواند روند توسعه منطقه را ادامه دهد.

لازم به ذکر است که روند شور شدن آب چاهها در سمت شرق دریاچه شروع شده است (بناب، مشاهدات نگارنده) • مسئولین شهری باید با اطلاع رسانی صحیح مردم را از بحران پیش رو آگاه سازند.

وقت درنگ و تعلل نیست.

ظاهرا برخی از مسولین شهری متوجه عمق بحران نیستند.

راهکارهایی برای مسولان پیشنهاد می شود که امیدوارم مسولان بالادست، مسولین شهری را مجاب به رعایت این اصول کنند (تاکید می کنم مجاب کنند نه توصیه) • شهرداری بناب و حتی شهرداران دیگر شهرها باید در گسترش فضای سبز شهری از تکنولوژی های نوین برای آبیاری استفاده کنند (قطره ای و .

) .

دوره باز کردن آب شیلنگ و رها سازی آن بدون هیچگونه کنترلی بوسیله نیروهای فضای سبز با توجه به عمق بحران تمام شده است.

• شهرداری باید هر سال بودجه ای را برای بهینه سازی سیستم آبیاری فضای سبز شهری فعلی که با روشهای سنتی آبیاری می شود پیش بینی کند و در 2-3 سال آینده کل فضای سبز شهری به روشهای نوین مجهز کند و از گسترش بدون برنامه که صرفا برای تبلیغات و راضی کردن مردم صورت می گیرد جدا خوداری شود.

• شهرداری و حتی سایر ارگانهای دولتی می توانند با برگزاری جشنواره آب و سایر مراسمات برای کودکان (آموزش این عزیزان از اهم واجبات است) و همچنین بزرگسالان در فرهنگ سازی مصرف صحیح آب نقش اساسی بازی کنند.

• آموزش و پرورش استان در تمامی مدارس و تمامی مقاطع برنامه های آموزشی برای استفاده بهینه از آب پیش بینی کند • سازمان آب در مرحله اول می تواند نسبت به تاسیس پلیس آب اقدام کند شاید گفتن این مسئله کمی مضحک باشد ولی با اجرای صحیح قوانین که یک نیرو هم ضامن اجرای آن باشد می تواند به مردم در فرهنگ سازی کمک کند.

(مثال بارز آن در استفاده از کمربند ایمنی در ماشین می باشد که هم پلیس و هم فرهنگ سازی صحیح باعث استفاده عامه مردم از آن شده است).

• تقدیم پیشنهادیه به مراجع بالاتر برای افزایش قیمت آب که با توجه به بحران پیش رو از اقدامات اساسی می تواند باشد و نقش بازدارنده می تواند ایفا کند (بر اساس تجربه بنده قیمت متوسط آب و برق در بلژیک برای یک آپارتمان 80 متری حدود 700 هزار تومان در ماه بود.

باید به این نکته توجه داشت که بلژیک کشوری پر آب می باشد ) • برنامه ریزی جدی برای جداسازی آب شرب از آب مورد نیاز برای استحمام و شستن ظروف.

از همین الان باید برنامه ریزی کرد.

• قطع آب مشترکین پر مصرف: در میزان استاندارد مصرف آب برای هر واحد منزل مسکونی باید تجدید نظر صورت گیرد و آب مشترکین پرمصرف قطع شود و برای وصل مجدد آن هزینه زیاد اخذ گردد.

باید با اجرا و تصویب قوانین سخت گیرانه جلوی بحران را از همین الان گرفت.

• ارائه سیاستهای تشویقی چشمگیر از طرف جهاد کشاورزی استان به کشاورزانی که از سیستمهای جدید آبیاری استفاده می کنند • نظارت عالیه و سخت گیرانه بر روند اجرای قوانین مصوب در ادارات بوسیله استانداری استان مردم صاحبان این مرز و بوم می باشند و در اصل بار اصلی جلوگیری از بحران بر دوش آنها است.

مدیران عمدتا به دلایل مسائل مدیریتی و حتی سیاسی گاها مصلحت اندیشی می کنند ولی مردم نه.

• توصیه مردم به رعایت مسائل شرعی در این خصوص.

از دیدگاه قرآن، اسراف یکی از نکوهیده ترین کارها است که حتی قران آن را یک عمل فرعونی دانسته و می فرماید: «وَاِنّ فِرعَونَ لَعالٍ فِی الاَرْضِ وَاِنَّهُ لَمِنَ المُسْرِفین».

علاوه بر آن قرآن اسراف کنندگان را اصحاب دوزخ می شمارد: «اِنَّ الْمُسْرِفینَ هُمْ اَصْحابُ النّارِ».

از جمله آثار اسراف، نابودی امکانات است.

امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمودند: «اَلاِْسْرافُ یُفْنی الْجَزیلَ؛(15)اسراف، [امکانات] را نابود می سازد.

» همچنین فرمودند: ««اَلاِْسْراف یُفْنی الْکَثیرِ؛(16) اسراف، [مال] زیاد را نابود می کند.

» بعضا مردم از آثار زیانبار معنوی اسراف آب زیاد آگاهی ندارند تذکر در این زمینه می تواند مفید باشد مخصوصا این مسئله برای عزیزان روحانی که بعضا صاحب منبر می باشند می تواند اهمیت داشته باشد و این عزیزان در کنار سایر مسائل شرعی، مسئله آب را هم روزانه گوشزد کنند.

• توصیه به صرفه جویی در آب برای مصارف شخصی، که استفاده از آن را برای این قبیل مصارف نمی توان منع کرد ولی در مورد کارهایی مانند شستن حیاط، ماشین و .

و کارهایی از این دست، باید با مردم صادق بود و حقایق را به آنها گفت و تبعات آن را برای مردم توضیح داد.

باید گفت که با ادامه روند کنونی فرزندان ما در چند سال آینده، دیگر باغی نخواهند داشت که برای تفریح به آنجا بروند.

دیگر فضای سبزی در شهرها نخواهد بود که شما لذت زندگی در این شهرها را داشته باشید.

مطمئنا مردم نمی دانند که با ادمه روند کنونی در چند سال آینده روزانه شاید چند ساعت بیشتر آب نداشته باشند (جیره بندی آب) که اگر بدانند میزان مصرف را کاهش خواهند داد.

• توصیه به باغداران و کشاورزان که از حفر چاههای غیر مجاز جدا خودداری کنند و برای چند روز خوشی و راحتی خود و بهره برداری مادی، نفرین و لعنت نسل بعدی را به جان نخرند و اگر باغ و زمین کشاورزی دارند باغ خود را به شیوه های نوین آبیاری مجهز کنند که هم دارای بهره وری بالایی است و هم آب را اسراف نمی کنند.

• توصیه به نیروی انتظامی برای برقراری نظم و حفاظت سختگیرانه از تاسیسات آبیاری کشاورزان (با توجه به ارتباط بنده با کشاورزان، آنها از نبود امنیت در باغات برای لوازم و تاسیسات آبیاری گله دارند و از جمله عوامل اصلی عدم استفاده از سیستم های نوین آبیاری در کنار نبود آگاهی، همین عدم امنیت تاسیسات در باغات می باشد).

مطالب بالا به صورت مختصر به بحران آب در منطقه اشاره کرده است و مطمئنم دارای نواقصی می باشد.

بنده عضو هیچ گروه و دسته سیاسی در بناب نیستم و با توجه به مسئولیت خود، مطالبی را به صورت ساده خدمت همشهریان محترم عرض کردم و اگر نواقصی وجود دارد دوستان در کامنت ها این مطلب را کامل کنند.

دکتر ابراهیم نجدگرامی پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه دانشگاه ارومیه.