سایه روشن توسعه پایدار بناب/توسعه اقتصادی بناب از شایعه تا واقعیت

به گزارش بناب نیوز، در واقع این شهرستان در دامنه کوه‌های سهند و سواحل دریاچه ارومیه واقع شده و از نظر وسعت نیز جزو شهرستان‌های کوچک و 1.71 درصد از مساحت استان آذربایجان‌شرقی را شامل می‌شود.

شهرستان بناب از طرف شمال با شهرستان عجب‌شیر، از شرق با شهرستان مراغه، از جنوب شرق با شهرستان ملکان، از جنوب غرب با استان آذربایجان‌غربی و از سمت غرب با دریاچه ارومیه همجوار است.

از سوی مرکز این شهرستان، شهر بناب است که جزو شهرهای زیر 100 هزار نفر استان با کارکرد غالب اقتصادی بازرگانی است. 

براساس اطلاعات موجود نرخ بیکاری در این شهرستان حدود 6.56 درصد اعلام شده بوده که از نرخ بیکاری استان به مراتب پایین‌تر است. بخش عمده جمعیت شاغل این شهرستان را می‌توان در سه حوزه کشاورزی، صنعت و خدمات دانست که نزدیک به 40 درصد آنها در بخش خدمات، بیش از 30درصد در حوزه صنعت و نزدیک به 27درصد نیز در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند.

با این وجود، این شهرستان به دلیل قرارگیری در محور تجهیز یافته تبریز- میاندوآب و به ویژه در مسیر محورهای ارتباطی استان‌های آذربایجان‌شرقی،غربی،کردستان و نزدیکی به مرزهای کشور عراق و اقلیم کردستان از موقعیت جغرافیایی مناسب برخوردار است. 

وجود زمین‌های هموار و حاصل‌خیز و نیز ماهیت صنعتی،کشاورزی و خدماتی آن، شهرستان بناب را به یکی از قطب‌های مهم توسعه استان تبدیل کرده است.

این شهرستان با دارا بودن حدود پنج درصد از اراضی زراعی آبی و باغات استان، یکی از قطب‌های تولید محصولات کشاورزی استان آذربایجان‌شرقی است. فعالیت‌های عمده شاغلان بخش کشاورزی شهرستان را زراعت، باغداری، دامداری و پرورش مرغ گوشتی و تخمگذار تشکیل می‌دهد، به طوریکه رتبه دوم تولید تخم مرغ استان به این شهرستان تعلق دارد.

به عنوان مثال در سال زراعی 92-91 این شهرستان 5.26 درصد میوه استان و 6.76 درصد غلات استان را تولید کرده است. در همین سال دامداران شهرستان بناب 3.44درصد گوشت قرمز، 3.69درصد شیرخام، 2.64درصد گوشت مرغ، 15.6درصد تخم مرغ استان را تولید کرده‌اند.

ناگفته نماند، شهرستان بناب با تولید 42 درصد پیاز تولیدی استان به عنوان قطب تولید پیاز محسوب می‌شود، باغداری این شهرستان با محوریت پرورش انگور نسبت به سایر نقاط استان از وضعیت خوبی برخوردار است به طوری که از لحاظ با غداری و تولید محصول انگور رتبه اول استان را به خود اختصاص داده است.

در کنار موارد بیان شده، به عقیده فعالان عرصه اقتصادی و بازار سرمایه در بخش صنعت شهرستان بناب نیز به لحاظ وجود توان تولید و ظرفیت بالا در صنعت فولاد و صنایع غذایی و آشامیدنی، داشتن سهم عمده تولید آن در سطح استان و امکان توسعه و افزایش واحدهای مزبور به دلیل مزیت این شهرستان در بخش کشاورزی، تجارب ارزشمند در صادرات محصولات صنایع تبدیلی وابسته به محصولات باغی از جمله کشمش، موقعیت مناسب جغرافیایی به دلیل قرارگیری در محور نسبتاً تجهیز یافته تبریز- میاندوآب و راه‌آهن تبریز تهران، زمینه ممتازی را برای رشد اقتصادی داراست.

از آنجایی که وجود حمل و نقل جادهای و ریلی و به ویژه فرودگاه در هر منطقه‌‌ای بر توسعه و رشد آن مناطق ارتباط مستقیمی دارد. از این رو در شهرستان بناب نیز علاوه بر امکانات حمل و نقل جادهای و ریلی، فرودگاه سهند هم در کنار این شهر احداث شده و در حال حاضر امکان ارتباط هوایی با تهران فراهم بوده و در آینده نزدیک به شهر مشهد نیز گسترش خواهد یافت.

براساس اطلاعات موجود طول کل راه‌های شهرستان بناب برابر 164کیلومتر معادل 1.2 درصد کل راه‌های استان بوده است.همچنین طول بزرگراه 32.3کیلومتر بوده که تقریباً یک دهم بزرگراه‌های موجود استان است.

از سوی دیگر نیروگاه حرارتی 650 مگاواتی بناب دومین نیروگاه تولید برق استان بعد از نیروگاه حرارتی تبریز، در این شهرستان قرار دارد و خطوط اصلی انتقال برق و خطوط اصلی انتقال گاز و فرآورده‌های نفتی تبریز - میاندوآب و خط انتقال آب زرینه‌رود از این شهرستان عبور می‌کند و 3.4درصد ظرفیت تأسیسات ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی با 518 هزار لیتر در این شهرستان جای گرفته است.

در این میان آن چه مشخص است، این که امروزه در سطح جهانی گردشگری پدیده‌های اجتماعی- اقتصادی است که در طول دهه‌های اخیر تحت عنوان «صنعت» توانسته است جایگاه قابل توجهی را در مبادلات اقتصادی و فرهنگی ایفا کند. شهرستان بناب به دلیل سابقه تاریخی و ویژگی جغرافیایی، دارای جاذبه‌های گردشگری مناسب است.

در واقع به سخن دیگر موقعیت جغرافیایی شهرستان بناب و قرارگیری آن در محل تلاقی محور اصلی تبریز میاندوآب،مراغه، هشترود و در مسیر گردشگران داخلی و وجود جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعدد و غذای معروف بناب کبابی این شهرستان را دارای ظرفیت‌ گردشگری مناسب ساخته است که در صورت ایجاد زیرساخت‌های مناسب و سرمایه‌گذاری جهت ساخت امکانات اقامتی،رفاهی و معرفی جاذبه‌های موجود، شهرستان توان جذب گردشگران و افزایش مدت توقف آنها در شهرستان را داراست.

افزون بر آنچه گفته شد، بسیاری از ناظران و کارشناسان این حوزه بر این باورند اهالی این شهرستان هم در مناطق شهری و هم در مناطق روستایی مردمانی زحمت‌کش و در فعالیت‌های شغلی بسیار کوشا هستند. مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و کارهای جمعی و روحیه وحدت و همدلی از خصوصیات دیگر مردم این سرزمین بوده و در عرصه فعالیت‌های اقتصادی دارای ابتکارات ارزشمندی هستند که نرخ بیکاری پایین و به تبع آن نرخ اشتغال بالا از ویژگی این شهرستان به حساب می‌آید.
فرجام سخن این که شهرستان بناب از گذشته به دلیل داشتن یک موقعیت ممتاز جغرافیایی و به خصوص برخورداری از راه‌های بزرگ تجارتی و کاروانی از آذربایجان به سمت غرب و امروزه نیز با قرار گرفتن در نقطه تلاقی محورهای اصلی آذربایجان‌شرقی، کردستان، کرمانشاه، عتبات عالیات و دسترسی به راه‌های آهن و هوایی ضمن این که موقعیت خود را حفظ کرده بلکه بر موقعیت خویش نیز افزوده و همیشه به عنوان یک شهر مطرح در شمال غربی کشور مورد توجه قرار گرفته است.

اقتصاد این شهرستان هم مثل اغلب نقاط کشور ایران بستگی به تولیدات کشاورزی، دامی، صنایع و خدماتی دارد.

در هر صورت با وجود برخی فرصت ها و ظرفیت های که در حوزه مختلف به آن پرداخته شد، در مسیر توسعه این شهرستان نقاط ضعف و تهدیدهای هم وجود دارد که در صورت رفع این چالش‌ها، می‌توان به توسعه پایدار شهرستان بناب امیدوارتر شد.

از جمله این تهدیدها می‌توان به بحران خشکی دریاچه ارومیه و مسائل زیست محیطی ناشی از آن به علت همجواری با این شهرستان همچنین کاهش بارندگی،افزایش دما و کاهش دسترسی به منابع آب، شوری و سنگینی آب‌ های زیرزمینی به دلیل نفوذ آب دریاچه ارومیه، ناکافی بودن سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های صنعتی،کشاورزی و گردشگری با توجه به ظرفیت‌های موجودو به ویژه ناکافی بودن تخصص‌های بازاریابی داخلی و خارجی اشاره کرد.
با این وجود کارشناسان حوزه مسائل شهری و اقتصادی، عدم شکل‌گیری صنایع پایین‌دستی فولاد، نامتناسب بودن زیرساخت‌ها و امکانات گردشگری با ظرفیت‌های این شهرستان، سنتی بودن تولید کشاورزی و دامپروری، کمبود علوفه با توجه به تعداد دام موجود، عدم اجرای نظام بهره‌برداری تدوین شده کشاورزی شهرستان، پایین بودن راندمان آبیاری در بخش کشاورزی به بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آبی و کشت محصولات با مصرف آبی بالا با وجود محدودیت شدید منابع آبی، عدم بازیافت پسماندهای شهری و روستایی و ... را از دیگر نقط ضعف این شهرستان بیان می‌کنند که به نوعی برای توسعه پایدار اقتصادی این منطقه تاثیرگذار بوده است.

نکته قابل تامل در پایان این گزارش و تحلیل این است، هر چند کارشناسان تحریم‌‌های اقتصادی، کاهش شدید درآمدهای نفتی، جهش نرخ ارز و بی‌ثباتی ارزی، سخت‌تر شدن مبادلات مالی و کالایی با کشورهای خارجی، افزایش ریسک و نااطمینانی و کاهش امنیت اقتصادی، کاهش تخصیص بودجه‌‌های عمرانی دولت، کاهش توان اعطای تسهیلات‌دهی بانک‌ها‌، افزایش اختلاف نرخ سود بانکی و نرخ تورم‌ و .. را مهم‌ترین عوامل بروز رکود توسعه و رشد اقتصاد نقاط مختلف کشورمان و به خصوص شهرهای کوچک بیان می‌کنند اما با توجه به ظرفیت‌های هر منطقه می‌توان با ارائه راهکارهای مناسب و لازم جهت برون‌رفت از آن رکود برنامه‌ریزی کرد که جا دارد دستگاه‌ها و مسوولان ذی‌ربط در این زمینه‌ها چاره‌اندیشی کنند.