راز های سر به مهر تونل بناب كه زمانی گریزگاه شاهان و اشراف بوده؛همچنان پنهان مانده و پس از11سال در آن كاوشی انجام نشده است.

از زمان كشف تونل زیرزمینی بناب بیش از 11 سال می گذرد؛ اما همچنان این تونل با تمام روایت های مختلفی كه در مورد آن وجود دارد از جمله اتصال به شهر بزرگ و مدفون شده شیز، هیچ كاوشی در مورد آن انجام نگرفته است.

باستان شناسان قصد دارند در سال های آینده كاوش های شهر شیز را آغاز كنند.

تونل زیرزمینی بناب فضایی دست كن است كه قدمت آن به هزاره های پیش از میلاد می رسد.

این تونل كه از زیر شهر بناب رد می شود بیش از یك كیلومتر وسعت دارد و كسی نمی داند از كجا آغاز و به كجا ختم می شود.

آنچه كه تاكنون حاصل مطالعات اندك باستان شناسان در باره این تونل بوده حكایت از آن دارد كه این تونل در گذشته برای گریز بزرگان و اشراف و شاهان هنگام محاصره شهرها مورد استفاده قرار می گرفته است.

«ماه سیما نهضتی»، رئیس دفتر باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان آذربایجان شرقی در این باره گفت: «روایت های متعددی درباره این تونل و اینكه از كجا آغاز شده است و به كجا ختم می شود وجود دارد.

از جمله این روایت ها اتصال این تونل به شهر شیز است كه در روایت ها آمده شهر بزرگی بوده است.

» بر اساس روایت های موجود شیز، شهر بزرگی بوده است كه در هزاره های پیش از میلاد با شهرهای بزرگی چون شوش ارتباط تجاری و فرهنگی داشته است.

بر اساس این روایت ها شیز در نزدیكی بناب واقع شده بود و برخی باستان شناسان معتقدند كه اگر امروز اثری از شیز باقی نمانده به این علت است كه بناب روی شهر شیز بنا شده است.

نهضتی با اشاره به این نكته كه تا زمان كاوش هیچ گفته ای نمی تواند دلیل محكمی تلقی شود، گفت: «به دلایل مختلف از قبیل دشواری در حفاری تونل تاكنون باستان شناسان موفق به كاوش در آن نشده اند.

برای كاوش در این تونل نیاز به تیم های مختلفی از قبیل تیم باستان شناسی، كوه نوردی و غار نوردی است و به دلیل آنكه تاكنون این هماهنگی ها انجام نگرفته است كاوش های تونل بناب بلاتكلیف مانده است.

» او گفت: «به درخواست دفتر باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری كشور قرار است تا كاوش در تونل بناب در برنامه های باستان شناسی  قرار داده شود و با هماهنگی میان تیم های مختلف كاوش در این تونل آغاز شود.

» روایت های مختلف درباره شهر شیز از آن حكایت دارد كه زرتشت در این شهر متولد شده است و روزگاری شیز یكی از بزرگترین شهرهای زمان خود بوده است.

هم اكنون باستان شناسان احتمال می دهند كه برخی چاه های فاضلاب خانه های بناب به داخل این تونل بریزد و به همین دلیل شروع كاوش های باستان شناسی در این تونل را ضروری می دانند.

( البته طبق شنیده ها چند تن از پژوهشگران باستان شناسی در محل حضور یافته و اقدام به کاوش در این مکان نموده اند لیکن بدلیل قرار گرفتن بخش عمده ی  این سازه در میان باغات و مزارع بنابی و عدم رضایت مالکین این املاک نسبت به انجام تحقیقات افراد مذکور از ادامه کار باز مانده اند.

در زمینه ی تونل بودن این سازه نیز توافقی بین محققین موجود نیست و نوع ساختار این بنا بیشتر به یک کاریز آب شباهت دارد تا یک تونل مخفی برای فرار).